عمل قلب باز یکی از مهم ترین عمل‌هایی است که از آن برای برطرف کردن مشکلات موجود در عملکرد قلب، ترمیم نقص‌های مادرزادی قلبی، تعویض دریچه‌های مشکل‌دار قلب، برطرف کردن انسداد شریان‌هایی که به قلب منتهی می‌شوند، پیوند قلب، بازکردن عروق قلب و جراحی بای پس بهره می‌گیرند. این عمل نیز مانند سایر عمل‌ها یک‌سری عوارض دارد. عوارض عمل قلب باز در برخی مواقع ممکن است موجب کندتر شدن فرایند بهبود بیمار شود.
از این رو ما سعی داریم به معرفی برخی از مهم ترین عوارض احتمالی که ممکن است بعد از جراحی قلب باز رخ دهد، بپردازیم و شما را با مراقبت‌های لازم نیز آشنا کنیم تا دوره بهبودتان به تأخیر نیفتد و شاهد عوارض جبران ناپذیر هم نباشید.
مهم ترین عوارض عمل قلب باز
برای انجام عمل جراحی قلب باز بیمار تحت بیهوشی قرار می‌گیرد و هیچ گونه دردی را احساس نمی‌کند؛ اما بعد از اتمام جراحی ممکن است به دلایل مختلف، شاهد برخی عوارض کوتاه مدت یا بلندمدت باشد. در این مقاله قصد داریم شما را با عوارض عمل قلب باز آشنا کنیم تا در صورت بروز آن‌ها، بتوانید اقدامات و کارهای درمانی لازم را به موقع انجام دهید.
فیبریلاسیون دهلیزی
فیبریلاسیون دهلیزی نوعی ضربان قلب سریع است که معمولاً بعد از جراحی قلب باز برای اکثر بیماران رخ می‌دهد. با رخ دادن این عارضه، خیلی جای نگرانی وجود ندارد، زیرا فیبریلاسیون دهلیزی نشان دهنده یک مشکل خاص در عمل شما نیست. البته با رخ دادن فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است مقداری احساس ضعف و بی‌حالی کنید که بعد از مدتی رفع خواهد شد.
این ضربان قلب سریع ممکن است با دارو یا استراحت رفع شود و مانند روزهای عادی قلب‌تان به ریتم ثابت برگردد. دقت داشته باشید اگر فیبریلاسیون دهلیزی بیشتر از چند روز ادامه داشته باشد، باید نسبت به اصلاح آن خیلی سریع اقدام نمایید. برای رفع این مشکل با استفاده از عمل کاردیوورژن یک شوک الکتریکی بسیار کوتاه به قلب وارد می‌شود تا ضربان آن به حالت عادی برگردد.
خونریزی
یکی دیگر از مهم ترین عوارض بعد از عمل قلب باز که ممکن است برای برخی افراد اتفاق بیفتد، خونریزی است. خونریزی حین انجام عمل قلب باز به طور کلی یک امر طبیعی است و پزشکان به خوبی این مسئله را کنترل می‌کنند؛ اما در برخی مواقع به دلیل بخیه‌های زیاد یا بریدگی، ممکن است در داخل قفسه سینه جراحت‌هایی ایجاد شود و بعد از عمل نیز خونریزی ادامه داشته باشد.
پیش از این که قفسه سینه در اتاق عمل بسته شود، تیم جراحی به خوبی مناطقی که امکان خونریزی در آن‌ها وجود دارد را چک می‌کنند تا مطمئن شوند مشکلی وجود ندارد. متخصصان برای خروج خون، دو راه در پشت استخوان سینه برای بیماران در نظر می‌گیرند و هنگامی که به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل شوند، مقدار خونی که از این مسیرها عبور می‌کند، با دقت مورد بررسی و اندازه‌گیری قرار می‌گیرد.
در صورتی که خونریزی بیش از چند ساعت ادامه داشته باشد، ممکن است متخصص به صورت مجدد شما را به اتاق عمل برگرداند و زخم‌های سینه را دوباره باز کند. در این شرایط، تمام قسمت‌هایی که احتمال خونریزی از آن‌ها وجود دارد، مورد بررسی قرار می‌گیرد و بعد از پیدا کردن مشکل، تلاش می‌کنند خونریزی را متوقف نمایند. این مورد از عوارض عمل قلب باز بسیار مهم است و نباید تحت هیچ شرایطی نسبت به آن بی‌تفاوت باشید.
برخی اوقات خون در مسیرهایی که جهت عبور قرار داده شده، دچار لختگی می‌شود و نمی‌تواند از قفسه سینه خارج شود. بعد از آن خون در اطراف قلب تجمع می‌یابد و موجب افت فشارخون خواهد شد. با رخ دادن این اتفاق جراح برای از بین بردن لخته‌ها به صورت مجدد قفسه سینه را باز کرده و مشکل ایجاد شده را برطرف می‌کند.
بیشتر بخوانید:
- آریتمی قلبی چیست؟ آنچه باید درباره علائم و درمان آریتمی قلبی بدانید
- عوارض مصرف الکل برای قلب ؛ رابطه مشروبات الکلی و بیماری های قلبی عروقی چیست؟
تپش قلب
از جمله شایع ترین عوارضی که ممکن است بعد از عمل جراحی قلب باز رخ دهد، می‌توان تپش قلب را نام برد. بی‌نظمی‌های ریتم قلب اغلب با استفاده از سیم‌های ضربان ساز به حالت عادی خود بازمی‌گردند و با توجه به نوع جراحی، استفاده از آن‌ها ممکن است دائمی یا موقتی باشد. همان طور که در ابتدای مقاله هم گفته شد، عوارض بعد از عمل جراحی قلب باز ممکن است به صورت بلند مدت یا کوتاه مدت باشند.
تپش قلب نیز در اکثر مواقع به صورت کوتاه مدت برای چند ثانیه مشاهده می‌شود و یک امر کاملا طبیعی است که به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. اما دقت داشته باشید اگر برای چند دقیقه ضربان قلب‌تان از حالت نرمال خارج شود، باید سریعاً پزشک خود را در جریان قرار دهید تا اگر مشکلی وجود دارد، خیلی سریع برطرف شود و مشکلات جدی‌تری به وجود نیاید.
احساس سنگینی در قفسه سینه
معمولاً اکثر افرادی که عمل قلب باز را انجام می‌دهند، ممکن است در اوایل، فشار و سنگینی غیرطبیعی را در قفسه سینه خود احساس کنند. گاهی اوقات در کنار این احساس ممکن است فرد برای مدتی شنوایی خود را هم از دست بدهد یا این که احساس سبکی سر داشته باشد. این علائم معمولا به مرور زمان از بین می‌روند و دائمی نیستند، اما نیاز است که حتما آن‌ها را با پزشک خود درمیان بگذارید تا در صورت لزوم برای‌تان دارو تجویز شود.
عفونت سینه
یکی دیگر از عوارض عمل قلب باز ایجاد عفونت در سینه است. برخی اوقات بعد از بیهوشی، بیماران به عفونت قفسه سینه مبتلا می‌شوند و این امر به علت تکثیر ویروسی و باکتری‌ها در خلط شکل می‌گیرد. پس از عمل قلب باز در صورت ایجاد عفونت قفسه سینه، نفس کشیدن و سرفه کردن برای بیمار دشوار خواهد شد و به همین علت در ریه‌ها خلط جمع می‌شود.
فیزیوتراپیست یا پزشکان متخصص به اکثر بیماران نشان می‌دهند که بعد از عمل، چگونه نفس عمیق بکشند یا این که چگونه سرفه کنند تا بتوانند از عفونت قفسه سینه جلوگیری نمایند. اما در هر صورت اگر پس از عمل قلب باز دچار عفونت سینه شدید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است به اکسیژن نیاز داشته باشید.
اکسیژن‌رسانی از طریق لوله‌های پلاستیکی کوچکی که درون سوراخ بینی قرار می‌گیرند یا از طریق ماسک صورت انجام می‌شود. عفونت سینه با مسکن یا آنتی بیوتیک نیز می‌تواند درمان شود و نحوه درمان آن به شدت عفونت بستگی دارد.
افرادی که به توصیه‌های پزشک توجه کافی دارند، کمتر شاهد عوارض بعد از عمل قلب باز خواهند بود. بنابراین زمانی که پزشک برای رفع عفونت سینه بعد از عمل برای‌تان داروهایی تجویز می‌کند، بهتر است به صورت مرتب آن‌ها را مصرف کنید تا هر چه سریع‌تر بهبود یابید و مشکل‌تان جدی‌تر نشود.
هذیان
اولین باری که بعد از عمل قلب باز از خواب بیدار می‌شوید، ممکن است مقداری احساس گیجی داشته باشید و این امر به دلیل تاثیر ماده‌های بیهوشی بوده و کاملاً طبیعی است. با از بین رفتن تاثیر داروهای بیهوشی، احساس هوشیاری‌تان افزایش خواهد یافت و کم کم به حالت نرمال برمی‌گردید. اما گاهی اوقات ممکن است یک وضعیت غیرطبیعی که آن را هذیان بعد از عمل می‌نامند نیز مشاهده شود.
هذیان که جزو مهم ترین عوارض عمل قلب باز به شمار می‌رود، حالتی شبیه به گیجی دارد و افرادی که به آن دچار می‌شوند، ممکن است احساساتی مانند گریه، عصبانیت و سردرگمی را تجربه کنند. این وضعیت معمولاً چند روز بعد از جراحی به دلیل پایین بودن سطح اکسیژن، اثرات جراحی بر روی مغز، عفونت و کمبود آب در بدن اتفاق می‌افتد.
در مواردی نادر ممکن است فرد دچار فراموشی کوتاه مدت نیز بشود و حتی خانواده خود را هم نشناسد. تاثیر هذیان می‌تواند به صورت کوتاه مدت یا طولانی باشد اما دقت داشته باشید در هر صورت نباید نسبت به آن بی‌توجه باشید و حتما مورد معالجه و درمان قرار بگیرید.
ایجاد لخته خون
ترومبوآمبولی یا لخته شدن خون می‌تواند بعد از هر نوع عمل جراحی رخ دهد اما بهتر است بدانید این عارضه در افراد چاق یا سیگاری بیشتر اتفاق می‌افتد. اغلب کسانی که می‌دانند عمل قلب باز چه عوارضی دارد ، بهتر می‌توانند از رخ دادن آن‌ها جلوگیری نمایند. پس توجه داشته باشید که لخته شدن خون معمولاً در پاها ایجاد می‌شوند. گاهی اوقات می‌توانند به ریه‌ها نیز انتقال یابند و موجب ایجاد مشکلات جدی‌تری شوند.
علائمی که نشان دهنده ایجاد لخته در پاها هستند، شامل درد در ساق پا، تورم در پا، تنگی نفس، بدن درد و درد قفسه سینه می‌شوند. پزشک قبل از انجام عمل درباره سابقه بیماری‌هایی که دارید، با شما صحبت می‌کند و سپس احتمال ایجاد لختگی را بررسی می‌کند. در نتیجه از این طریق برای پیشگیری، برنامه ریزی‌های لازم صورت می‌گیرد.
حالت تهوع و استفراغ
کاملاً طبیعی و معمول است که بعد از انجام عمل جراحی قلب باز، کمی احساس مریضی و حالت تهوع داشته باشید. اما بهتر است بدانید که این اتفاق برای تمام بیماران رخ نمی‌دهد و می‌تواند نتیجه عواملی همچون داروهای استفاده شده، نوع عمل، میزان اضطراب و ضعف بدن باشد. این عوارض عمل قلب باز مدت زیادی طول نمی‌کشند و در بیشتر مواقع بعد از گذشت چند ساعت برطرف خواهند شد.
ایجاد مشکلات کلیوی
عملکرد کلیه بعد از انجام عمل جراحی قلب باز تا حدودی کاهش می‌یابد؛ اما این وضعیت به صورت موقتی بوده و پس از گذشت چند روز، مانند روزهای عادی به طور طبیعی کار می‌کند. البته در موارد بسیار کمی نیز مشاهده شده که به علت درست کار نکردن کلیه‌ها برای مدت طولانی، فرد مجبور به انجام دیالیز شده است.
مراقبت‌های لازم بعد از انجام عمل جراحی قلب باز
حال که به خوبی متوجه شدید عمل قلب باز چه عوارضی دارد ، بهتر است با اقدامات لازم بعد از آن نیز آشنایی کافی داشته باشید تا سریع‌تر درمان شوید و سلامت‌تان هم به خطر نیفتد. افرادی که بعد از عمل نسبت به یک‌سری موارد مهم بی‌توجه باشند، ممکن است به صورت مجدد رگ‌های قلب‌شان دچار گرفتگی شود و نیاز به عمل داشته باشند.
بنابراین سعی کنید به طور مرتب کلسترول، دیابت و فشارخون خود را کنترل نمایید از سبک زندگی سالم پیروی کنید. همان طور که می‌دانید عوامل مختلفی همچون مصرف سیگار، بی‌تحرکی، مصرف غذاهای چرب، مصرف نمک بیش از حد و سابقه خانوادگی می‌توانند در ایجاد بیمارهای قلبی نقش داشته باشند.
پس تا جایی که امکان دارد سراغ غذاهای مفید و کم چرب بروید و ورزش کردن را هم فراموش نکنید. در اغلب موارد برای مشاهده نشدن عوارض عمل قلب باز ، پزشک یک برنامه بازتوانی قلب را برای بیمار توصیه می‌کند این برنامه شامل آموزش‌ها و تمرینات خاصی است که افراد با بهره‌گیری از آن می‌توانند عملکرد قلبی خود را بهبود دهند و از ایجاد سکته یا حملات قلبی نیز جلوگیری نمایند.
برنامه بازتوانی قلب باید از زمانی که در بیمارستان هستید در نظر گرفته شود و تحت کنترل پزشک نیز برای مدتی نسبتاً طولانی ادامه داشته باشد. پس به هیچ عنوان آن را نادیده نگیرید و تمام توصیه‌ها را هم با دقت دنبال کنید.
یکی دیگر از مهم ترین اقداماتی که بعد از انجام عمل باید به آن توجه داشته باشید، کنترل استرس است. توجه داشته باشید افرادی که به خوبی نتواند استرس خود را کنترل کنند، بیشتر در معرض حملات قلبی قرار خواهند گرفت. به همین خاطر سعی کنید از چیزهایی که موجب ایجاد استرس می‌شوند، دوری کنید و خود را با فعالیت‌هایی که به آن‌ها علاقه دارید سرگرم نمایید تا شاهد عوارض بعد از عمل جراحی قلب باز نباشید.
بعد از انجام عمل قلب باز، به خوبی استراحت کنید و خودتان را با انجام کارهای غیر ضروری خیلی خسته نکنید. تا حد امکان نیز از انجام ورزش یا کارهای سنگین نیز پرهیز کنید، زیرا به بخیه‌ها و قلب، فشار زیادی وارد خواهد شد و در نتیجه ممکن است حالت‌تان وخیم‌تر شود. همچنین فراموش نکنید در صورت بی‌توجهی به این مسئله مهم، احتمال پارگی بخیه‌ها و خونریزی بسیار افزایش می‌یابد.
سخن پایانی
اگر می‌خواهید شاهد عوارض عمل قلب باز نباشید، مطالب مهمی که در این مقاله ذکر شد را نادیده نگیرید و به خوبی آن‌ها را رعایت کنید. توجه داشته باشید به دلیل انجام عمل جراحی، نداشتن فعالیت جسمانی و مصرف داروهای مختلف، سیستم‌های بدن از حالت عادی مقداری کندتر می‌شوند و معمولاً دوران بهبود مقداری طولانی خواهد بود. پس برای برگشت به زندگی عادی خود عجله نکنید و استرس نداشته باشید تا وضعیت قلب‌تان تحت تأثیر عوامل منفی قرار نگیرد.
آرامش قلب شما با کلینیک دکتر قلب
بدون دیدگاه